Ból może pojawić się na każdym etapie choroby nowotworowej. Jego przyczyną może być zasadnicza choroba nowotworowa i jej przerzuty, stany zapalne w różnych częściach ciała, skurcze mięśniowe czy uszkodzenie organów lub nerwów będące wynikiem choroby czy powikłań po wcześniej stosowanym leczeniu. Źródłem bólu mogą być także odleżyny, zaparcia, stany zapalne w jamie ustnej czy migreny.
Ból w istotny sposób może wpłynąć na jakość życia chorego, ograniczając jego aktywność, zaburzając sen, zniechęcając do kontaktów z bliskimi i przyjaciółmi, wpływając na ograniczenie łaknienia. Ból może być także przyczyną lęków i depresji. W medycynie paliatywnej funkcjonuje określenie bólu totalnego (wszechogarniającego), oznaczającego cierpienie w wielu wymiarach: fizycznym, społecznym, psychologicznym i duchowym.
Do oceny nasilenia bólu wykorzystuje się odpowiednie skale, najpopularniejszą jest skala wizualno-analogowa (VAS), w której chory graficznie zaznacza natężenie bólu na specjalnej linijce, lub skala numeryczna (NRS), w której chory podaje najbardziej odpowiadającą odczuwanemu natężeniu bólu wartość liczbową w skali od 0 do 10. W obu skalach wartość 0 oznacza brak bólu, a 10 najsilniejszy ból, jaki chory jest w stanie sobie wyobrazić.
ZOBACZ NASZ WIDEOPORADNIK – OPIEKA W DOMU: WALKA Z BÓLEM
Leczenie farmakologiczne bólu zależy od jego nasilenia. Jeśli Twój bliski wskazuje, że odczuwane przez niego dolegliwości mają słabe natężenie, prawdopodobnie wystarczy zastosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych (np. ibuprofen) z równoczesnym podawaniem środków osłonowych (zmniejszających wydzielanie soku żołądkowego) lub paracetamol. W przypadku bólu o umiarkowanym nasileniu lekarz może zalecić tramadol dostępny w postaci kropli, czopków, tabletek o szybkim i powolnym uwalnianiu oraz w iniekcjach. Jeśli jednak Twój bliski cierpi z powodu bólu umiarkowanego do silnego, konieczne może być zastosowanie preparatów morfiny lub innych opioidów (fentanyl i buprenorfina) stosowanych przezskórnie. Nie należy obawiać się uzależnienia od preparatów opioidowych: badania pokazują, że leczenie opioidami można kontynuować przez miesiące, a nawet lata, nie zmniejszając skuteczności terapii. Leki te, odpowiednio stosowane, wbrew szkodliwej obiegowej opinii nie powodują uzależnienia!
Leki dobiera się indywidualnie zgodnie z zasadą podawania na początku najmniejszych i następnie stopniowo zwiększanych dawek (start low, go slow).
W przypadku pojawienia się ostrego, napadowego, gwałtownie nasilającego się bólu, określanego jako ból przebijający, stosuje się dodatkowe porcje leków przeciwbólowych. Ich formę i dawkę określi lekarz.