Poradnia medycyny paliatywnej, hospicjum stacjonarne czy hospicjum domowe?
Większość nieuleczalnie chorych, nawet w ciężkim stanie, pragnie – o ile to tylko możliwe i jak długo to możliwe – pozostać do końca w swoich domach, w otoczeniu najbliższych. Przed podjęciem decyzji o rodzaju opieki hospicyjnej warto więc uwzględnić stan sprawności chorego, a następnie:
- określić jego preferencje dotyczące miejsca opieki;
- oszacować możliwości opiekuńcze rodziny/bliskich;
- sprawdzić, czy w miejscu zamieszkania chorego działa hospicjum domowe.
Poradnia medycyny paliatywnej
Opieka w poradni medycyny paliatywnej obejmuje poradę udzieloną w warunkach ambulatoryjnych oraz wizyty domowe. Ta forma pomocy jest udzielana w przypadku, gdy:
- ogólny stan zdrowia chorego jest stabilny i umożliwia mu samodzielne przybycie do poradni;
- chory ma ograniczoną mobilność (ograniczona możliwość poruszania się), co stwarza konieczność wizyty w jego domu.
Świadczenia realizowane w domu pacjenta obejmują maksymalnie 2 wizyty w tygodniu. Osoby wymagające częstszych wizyt lub profesjonalnej opieki mogą zostać skierowane do hospicjum stacjonarnego. Do objęcia pacjenta opieką paliatywną potrzebne jest skierowanie od lekarza POZ lub innego specjalisty.
Hospicjum domowe
Chory objęty opieką hospicjum domowego przebywa w swoim domu. Po dokonaniu zgłoszenia – można to zrobić w siedzibie hospicjum lub po prostu telefonicznie – pierwszej wizyty lekarza można spodziewać się w dniu zgłoszenia lub w terminie uzgodnionym z nim lub jego bliskimi. Lekarz odwiedza chorego średnio raz w tygodniu (nie mniej niż dwa razy w miesiącu), pielęgniarka – 3 razy tygodniowo (nie rzadziej niż dwa razy w tygodniu), a pozostali członkowie zespołu (fizjoterapeuta, psycholog, pracownik socjalny, wolontariusze) – w zależności od zapotrzebowania. Wolontariusze najczęściej odwiedzają chorych w zależności od ich potrzeb. Personel hospicjum domowego może codziennie udzielać porad przez telefon, ale w razie potrzeby gotów jest do złożenia wizyty w domu chorego. Każdy pacjent otrzymuje informacje dotyczące kontaktu telefonicznego z lekarzem i pielęgniarką, a liczbę wizyt dostosowuje się do potrzeb chorego.
PAMIĘTAJ!
Chory objęty opieką hospicjum domowego ma możliwość bezpłatnego wypożyczenia sprzętu i aparatury medycznej (np. materaca przeciwodleżynowego, aparatu tlenowego, balkoniku, kul, chodzika, wózka inwalidzkiego itp.).
Z hospicjum domowego mogą korzystać także dzieci poniżej 18. roku życia, chore na nowotwory i inne nieuleczalne choroby spowodowane np. czynnikiem zakaźnym, uszkodzeniem ośrodkowego układu nerwowego, zwyrodnieniem układu nerwowego, uwarunkowaniami genetycznymi czy zespołami ciężkich, złożonych wad wrodzonych.
Opieka w ramach hospicjum domowego przeznaczona jest dla osób, które mają przynajmniej jednego stałego opiekuna, sprawującego wobec nich całodobową opiekę, oraz tych pacjentów, wobec których nie planuje się leczenia przedłużającego życie (np. chemioterapii czy intensywnej terapii).
UWAGA!
Warunkiem bezwzględnym objęcia opieką hospicjum domowego jest wyrażenie pisemnej, świadomej zgody na taką opiekę. W przypadku braku możliwości złożenia podpisu przez chorego zgodę może wyrazić jego opiekun prawny lub rodzina. Również dzieci w wieku powyżej 16 lat muszą taką zgodę podpisać.
Warto więc możliwość takiej opieki rozważyć wcześniej i rozmawiać o niej, by mieć czas na zastanowienie się. Trzeba też pamiętać, że zwlekanie z decyzją o opiece paliatywnej do ostatnich chwil życia chorego może powodować dodatkowy stres zarówno u niego, jak i jego bliskich, uniemożliwia też zapoznanie się zespołu hospicyjnego z pacjentem i jego problemami, a w efekcie skuteczne zwalczanie dokuczliwych objawów.
Czy hospicjum domowe to dla mnie/mojego bliskiego dobry wybór?
Decydując o wyborze domowej opieki hospicyjnej dla siebie albo Twojego bliskiego, odpowiedz na poniższe pytania:
- Jak ważne dla chorego jest przebywanie w domu wśród rodziny i przyjaciół?
- Czy rodzina chorego lub jego przyjaciele mają możliwości, by w warunkach domowych zająć się chorym, biorąc pod uwagę, że będzie potrzebna pomoc przez cały dzień, codziennie?
- Czy członkowie rodziny chorego akceptują fakt, że będą musieli zaopiekować się chorym w warunkach domowych, podając mu lekarstwa, pomagając w poruszaniu się, korzystaniu z toalety, czynnościach higienicznych, podawaniu posiłków i napojów? Czy są na tyle silni, by udźwignąć to wyzwanie?
- Czy mieszkanie/dom jest takim miejscem, które można dostosować do potrzeb chorego, np. czy jest wystarczająco dużo miejsca na wstawienie łóżka szpitalnego lub wózka inwalidzkiego, jeśli będzie to konieczne?
- Czy opanowanie objawów, takich jak ból, trudności w oddychaniu i przełykaniu lub innych, jest możliwe w warunkach hospicjum domowego?
Podjęcie decyzji o wyborze sposobu opieki hospicyjnej musi wiązać się ze szczerą rozmową z chorym, jeśli może on w niej uczestniczyć. Z pewnością należy również taką rozmowę przeprowadzić w gronie rodziny i bliskich chorego. Warto ten temat dogłębnie przemyśleć, nie czekając jednak do ostatniej chwili.
Hospicjum stacjonarne
Nie zawsze wybór hospicjum domowego jest możliwy. Nie dla każdego chorego będzie to też odpowiednia forma opieki. Hospicjum stacjonarne można rozważyć, gdy:
- rodzina lub bliscy i przyjaciele nie mają możliwości, by otoczyć chorego codzienną, całodobową opieką;
- chory jest podopiecznym domu opieki społecznej lub innych instytucji;
- ból, inne objawy czy trudności w oddychaniu lub przyjmowaniu pokarmu są tak duże, że w opiece domowej trudno sobie z nimi poradzić.
Hospicja stacjonarne to często budynki wolnostojące z tarasem lub dostępem do ogrodu, w wielu z nich pokoje nie są numerowane, dla pacjentów chodzących czy jeżdżących na wózkach oraz ich bliskich dostępna jest kuchnia bądź inne pomieszczenie socjalne, z którego można skorzystać. W niektórych hospicjach są także świetlice lub inne pomieszczenia, w których chorzy mogą się spotkać lub uczestniczyć w terapiach zajęciowych. W takim miejscu zwykle można zostawić dzieci, jeśli ich opiekunowie nie chcą zabrać ich bezpośrednio do sali chorego.
Bliscy mogą odwiedzać chorego w dowolnych godzinach i pozostawać przy nim tak długo, jak chcą.