Jeśli ktoś powie, że opiekuje się swoimi starszymi rodzicami albo dziadkami, to o czym pomyślimy? Z czym kojarzy się sprawowanie opieki nad członkiem rodziny, niesamodzielnym z powodu wieku? Jakie zadania wykonuje opiekun? Odpowiedzi na pytania dotyczące sprawowania opieki nad zależną osobą starszą oraz tego, jak Polacy ją sobie wyobrażają dostarczają badania, wykonane na zlecenie Fundacji Agory i Fundacji Hospicyjnej.
Zmiany demograficzne nie pozwalają jednak na to, by pozostać w sferze domysłów i wyobrażeń. Wiedza na temat sytuacji opiekunów jest niezbędna dla stworzenia skutecznego systemu wsparcia, ale również dla nas jako społeczeństwa. Wielu z nich to przecież członkowie naszych rodzin, naszych lokalnych społeczności, wspólnot parafialnych, sąsiedzi, znajomi, współpracownicy…
Badania pokazują, że opinie osób niezajmujących się opieką różnią się od tego, jak faktycznie ona wygląda. Główną różnicę zauważono w zakresie czynności, wykonywanych przez opiekunów rodzinnych. Opiekunowie rodzinni częściej niż osoby niezajmujące się opieką przyznają, że w ramach sprawowanej opieki wspierają swoich podopiecznych głównie w zakresie codziennych czynności, takich jak robienie zakupów, sprzątanie mieszkania lub domu, przygotowywanie posiłków czy spędzanie wolnego czasu. Rzadziej wsparcie to dotyczy wykonywania podstawowych zabiegów medycznych. Może mieć to związek z tym, że najczęściej korzystają oni z formalnego wsparcia pielęgniarki środowiskowej. Osoby niezajmujące się opieką przyznają, że w ich opinii opiekunowie rodzinni przede wszystkim odczuwają częste zmęczenie, nie mają czasu wolnego oraz czasu na odpoczynek oraz doświadczają obciążenia psychicznego. Co więcej zdaniem badanych opiekunowie rodzinni od momentu podjęcia się opieki nad niesamodzielną osobą starszą mają mniej czasu dla pozostałych członków rodziny oraz ich kontakty i relacje przyjacielskie i towarzyskie osłabiają się. Opiekunowie rodzinni deklarują analogiczne zmiany, jednak jako główną wskazują brak czasu wolnego oraz brak czasu na odpoczynek.
Około 10% grupy objętej badaniem stanowili opiekunowie rodzinni. Były to głównie kobiety w wieku 60 lat i więcej. Większość z nich opiekuje lub opiekowała się jednym podopiecznym przez rok lub dłużej. Blisko jedna czwarta sprawuje lub sprawowała opiekę przez pięć lat. Nieco mniej – sześć lat lub dłużej (20,6%), natomiast 19,9% dwa lata.
Średni czas poświęcany na opiekę wynosi 7 godzin dziennie. Dlaczego podjęli się roli opiekunów i jak sprawowanie opieki wpłynęło na ich życie? Jaki wsparcie otrzymali, jakiego im zabrakło?
Badanie przedstawia sytuację części wielomilionowej grupy opiekunów rodzinnych. Dotyczy osób, które sprawują opiekę nad bliskimi, niesamodzielnymi z powodu wieku. Musimy pamiętać, że grupę tę tworzą również opiekunowie niepełnosprawnych dorosłych i dzieci, opiekunowie ciężko chorych po udarach, wypadkach, chorych psychicznie, osób z chorobami demencyjnymi i innymi, z których wiele przebywa w domach i wymaga opieki najbliższych. Nie zostawiajmy ich samym sobie…